Osobom czynnym zawodowo na ogół znane są prawa i obowiązki wynikające z umowy o pracę oraz umowy zlecenia. Mimo to te dwa rodzaje umów często są ze sobą mylone a podstawy prawne ich funkcjonowania i zasady rozliczania z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych nie do końca jasne. Wydaje się ze najwięcej wątpliwości budzi umowa zlecenie dla emeryta – należy od niej odprowadzać składki, czy nie należy? Jeśli tak, to jakie?
O ile kwestia składek ZUS w przypadku umowy o pracę jest jasna i wiadomo, że są one obligatoryjne dla wszystkich – również dla rencistów i emerytów, o tyle kwestia obciążeń, jakie niesie za sobą drugi rodzaj umowy, zwłaszcza kiedy jest to umowa zlecenie dla emeryta – nie jest jasna.
Omówmy pokrótce różnice umowy o pracę i umowy zlecenia
Strony umowy – w przypadku umowy o pracę mówimy o pracodawcy, w przypadku umowy zlecenia – o przyjmującym zlecenie (zleceniobiorcy) i dającym zlecenie (zleceniodawcy).
To rozróżnienie pozwala nam zrozumieć, że w przypadku umowy zlecenia nie mówimy o pracowniku i pracy, a o współpracy trwającej na określonych warunkach przez jakiś czas. Jednak samo nazwanie umowy to nie wszystko. Klucz do rozróżnienia tkwi w charakterze współpracy. Zlecenie powinno być wykonywane samodzielnie, w czasie przez siebie wybranym i w określony przez siebie sposób przy uwzględnieniu WSKAZÓWEK, a nie poleceń zleceniodawcy.
Dlaczego tak ważne jest prawidłowe określenie, czy relacja między stronami jest stosunkiem pracy, czy wykonywaniem zlecenia?
Otóż stosunek pracy niesie za sobą przywileje pracownicze, których w przypadku zlecenia nie ma, takie jak na przykład płatny urlop.
Różnica tkwi również w sposobie obciążenia obu umów składkami ZUS, które do niedawna w przypadku wielu umów zlecenia były omijane. Jak kwestia tych składek wygląda teraz?
Czy umowa zlecenie dla emeryta jest „ozusowana” tak, jak wiele umów dla osób nieuprawnionych do emerytury, czy renty?
Z reguły obciążeniu składkami ZUS podlegają te umowy zlecenia, które stanowią dla danego zleceniobiorcy jedyne źródło przychodu.
Obciążeniu podlegają również umowy zlecenia z własnym pracodawcą – mówimy o sytuacji, gdzie między stronami istnieje już stosunek pracy a dodatkowo zawierana jest umowa zlecenia.
W przypadku, gdy umowa zlecenie zawarta jest z innym podmiotem, a wynagrodzenie z istniejącego stosunku pracy jest równe bądź większe niż najniższe wynagrodzenie w danym roku kalendarzowym, umowa zlecenia nie jest obciążona składkami na ubezpieczenia społeczne, a jedynie składką zdrowotną.
Do niedawna zbieg umowy zlecenia i emerytury powodował zwolnienie umowy ze składek na ubezpieczenia społeczne. Aktualnie sytuacja wygląda inaczej. Emeryt posiadając jedną lub kilka umów zlecenia, z których osiąga przychód niższy, niż najniższa krajowa pensja, nie jest zwolniony w ramach tych umów z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
Dopiero kolejna umowa zlecenie dla emeryta, po przekroczeniu wymienionej kwoty przychodu, będzie ze składek na ubezpieczenia społeczne zwolniona.
Nowe przepisy nie zachęcają zbytnio do współpracy z emerytami w ramach umów zlecenia zamiast umowy o pracę, co dawniej było na porządku dziennym. Nowe przepisy są jednak korzystne dla osób uprawnionych do emerytury, ponieważ w czasie gdy odprowadzane są od ich wynagrodzenia składki na ubezpieczenia społeczne, nabierają oni prawa do ponownego przeliczenia świadczenia, które dzięki temu wzrasta.
Pomimo ze już nie są tak korzystne z punktu widzenia oszczędności na składkach ZUS, umowy zlecenia z emerytami nadal opłacają się z punktu widzenia pracodawców, którzy potrzebują rzeczywiście kogoś, kto będzie u nich dorabiał przez kilka, czy kilkanaście godzin tygodniowo. Emerytom, którzy mają już świadczenie, nie zależy tak bardzo na dodatkowych przywilejach pracowniczych, czy pakietach socjalnych przysługujących pracownikom, czy osobom, dla których umowa o pracę, bądź umowa zlecenia jest jedynym źródłem przychodu.
Dzięki doświadczeniu i pewnym nawykom nabytym przez wiele lat życia zawodowego, emeryci są natomiast na ogół niezwykle sumienni, odpowiedzialni i rzetelni w wykonywaniu powierzonych zadań. Umowa zlecenie dla emeryta jest źródłem satysfakcji z bycia aktywnym i wciąż przydatnym zawodowo. Ma więc niebanalne znaczenie psychologiczne, które również przekłada się na jakość wykonywanej przez emerytów pracy.
Potencjalni zleceniodawcy zapewne te właśnie czynniki biorą pod uwagę powierzając zadania objęte zakresem umów zlecenia emerytom. Oszczędność kilku złotych na składkach to niewiele w porównaniu do korzyści wynikających z pracy wykonanej przez doświadczonego zleceniobiorcę.
