Umowa o dzieło jest jednym z trzech rodzajów umów zawieranych między pracodawcami a pracownikami lub między zlecającymi a wykonawcami. Zdecydowana większość pracujących uzyskuje dochody z umów o pracę, a następnie są pracujący na umowach zlecenia i wykonawcy umów o dzieło.
Umowa o dzieło jest czynnością prawną uregulowaną przez Kodeks Cywilny. Do jej zawarcia potrzebne są dwie strony:
1. Zlecający dzieło,
2. Przyjmujący wykonanie dzieła.
Wiele osób nie rozumie różnicy między poszczególnymi rodzajami umów, a szczególnie między umową zlecenia i umową o dzieło. Najkrócej rzecz ujmując podstawowa różnica polega na przedmiocie umowy. W umowie zlecenia zapłacie podlega wykonywana praca. Jej wykonawca nie odpowiada za ostateczny rezultat pracy, a jedynie za zgodne z umową wykonanie pracy. W umowie o dzieło przyjmujący zlecenie zobowiązuje się wykonać konkretną rzecz lub usługę i w całości ponosi odpowiedzialność za efekt ostateczny. Te różnice powodują, że wykonawcy umów w nierównym stopniu ponoszą odpowiedzialność za wynik pracy, co ma duże znaczenie przy reklamacjach.
W umowie o dzieło opisany jest przedmiot umowy, termin wykonania oraz wysokość wynagrodzenia. Umowa zlecenia określa rodzaj wykonywanej pracy, czas trwania umowy i stawkę godzinową, która nie może być mniejsza od minimalnej urzędowej stawki godzinowej obowiązującej w Polsce. Obecnie ta stawka wynosi 13,70 zł.
Umowa o dzieło, jak każda z umów, może podlegać kontroli ze strony zleceniodawcy
Jednak trudno jest zerwać ją przed ostatecznym terminem, chyba że wykonawca dzieła w wyraźny sposób naruszył jakieś zasady zawarte w umowie związane ze sposobem wykonania dzieła. Dla przykładu wykonawca marmurowego pomnika miał wpisany warunek uzgodnienia wyboru materiału ze zleceniodawcą. Jeśli tego nie zrobi, zleceniodawca ma prawo nie zapłacić za dzieło, jakim będzie pomnik, bowiem efekt końcowy według niego nie posiada cech, o których decydował wybierany materiał.
Między umowami zlecenia i o dzieło istnieją rozbieżności w zasadach obliczania kosztów tych umów dla zlecających umowę i wykonawców. Przy tej samej kwocie brutto będącej łączną wartością za wykonanie obu umów, inne wynagrodzenie otrzyma wykonujący zlecenie, inne wykonawca dzieła.
Dla przykładu rozliczenie dwóch umów opiewających na sumę brutto 5 tys. zł.
Umowa zlecenia:
brutto – 5000
składki ZUS pracownika – 563 (emerytalna 488, rentowa 75)
podatek – 296
wypłata netto (na rękę) – 3741,66 zł
Umowa o dzieło:
brutto – 5000
składki ZUS pracownika – 0
podatek – 720
wypłata netto (na rękę) – 4280 zł
Różnica w wynagrodzeniu netto przy jest znacząca. Przy obliczeniu wysokości podatku w obu przypadkach zastosowano ten sam 20% wskaźnik kosztów uzyskania przychodu oraz stawkę podatku dochodowego w wysokości 18%.
Oczywiście nie bez znaczenia jest fakt, że pracujący na umowę zlecenia odprowadził składkę do ZUS, a ta zwiększyła jego kapitał zgromadzony na indywidualnym koncie emerytalnym. Wykonawca dzieła sam musi zadbać o swoją emeryturę.
Obie umowy mają również różnice związane z kosztami ponoszonymi przez zleceniodawców. W przykładzie zastosowano maksymalne koszty przy umowie zlecenia na określone stawki godzinowe.
umowa zlecenie
brutto – 5000
koszty zleceniodawcy:
– emerytalne – 488
– rentowe – 325
– wypadkowe – 83,50
– Fundusz Pracy – 122,50
– Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 5
łącznie składki – 1024 zł
na całą umowę zleceniodawca musi wydać 5000 + 1024 = 6024 zł
umowa o dzieło
brutto – 5000
koszty zleceniodawcy – 0
na umowę zleceniodawca musi wydać 5000 + 0 = 5000
Z punktu widzenia pracodawcy umowa o dzieło jest korzystniejsza. Jednak w większości zleceń nie może być stosowana i pracodawcom pozostaje praktycznie wybór miedzy umowami o pracę a umowami zlecenia.
Umowa o dzieło – podatek.
Aby zrozumieć specyfikę umowy warto poznać sposób obliczania podatku od tego rodzaju umowy.
Zasadniczo trzeba rozróżnić dwie grupy umów o dzieło:
1. umowy zawierane między prowadzącymi działalność gospodarczą a osobami fizycznymi,
2. umowy o dzieło między osobami fizycznymi.
W pierwszym przypadku za naliczenie i odprowadzenie podatku odpowiedzialność ponosi strona zlecająca wykonanie dzieła, a po zakończeniu roku podatkowego w terminie przewidzianym ustawą zobowiązuje się do wystawienia i doręczenia informacji PIT – 11. W przypadku gdy wykonanie dzieła zleca jedna osoba fizyczna innej osobie nieprowadzącej działalności gospodarczej za odprowadzenie podatku odpowiedzialność ponosi wykonawca dzieła.
Przy obliczaniu podatku za wykonanie dzieła bez przekazania praw autorskich stosuje się 20% koszty uzyskania i podatek 18%. Przekazanie praw autorskich pozwala na zastosowanie kosztów w wysokości 50%. Różnica w wysokości podatków jest znacząca.
